Παρακολουθώντας σχεδόν όλες τις διαδικασίες ενημέρωσης που τελευταία πραγματοποιούνται στη Δυτική Μακεδονία σχετικά με τον πρωτογενή τομέα, τις δύσκολες σήμερα συνθήκες που βιώνει η γεωργία και η ύπαιθρος θα περιγράψω σήμερα έναν προβληματισμό μου για την ανάπτυξη μιας καινούργιας καλλιέργειας. Δεν θα αναφερθώ σε προϊόν που μπορεί να ενταχθεί στο <<καλάθι των προϊόντων>> της Περιφέρειας αλλά σε μία καλλιέργεια που μπορεί να δώσει μια καινούργια δυναμική και ικανοποιητικό οικονομικά εισόδημα στον γεωργό, στη καλλιέργεια της στέβιας.
Μελετώντας την εδαφολογική μελέτη...
της περιοχής Ασκίου (που υπάρχει), γνωρίζοντας και συνεκτιμώντας εδαφολογικές και κλιματικές παραμέτρους της περιοχής Βοΐου και της όμορης ενιαίας γεωργικής ζώνης των Γρεβενών προτείνω την καλλιέργεια του φυτού αφού ήδη το πειραματικό στάδιο σε περιοχές της Ελλάδας έχει ολοκληρωθεί και αναμένεται μέσα στα 2012 η τελική έγκριση από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την συγκεκριμένη καλλιέργεια. Στις περιοχές μας όπου η καλλιέργεια του καπνού ήταν από τις κύριες υπό ενίσχυση από την Ευρωπαϊκή Ένωση καλλιέργεια η αντικατάσταση της με την συγκεκριμένη καλλιέργεια της στέβιας θα τύχει και κοινοτικής ενίσχυσης. Στο κείμενο μου αυτό θα παραθέσω μερικά πρώτα στοιχεία για την καλλιέργεια προς ενημέρωση των ενδιαφερόμενων αγροτών.Μελετώντας την εδαφολογική μελέτη...
Τι είναι?H στέβια είναι ένας μικροσκοπικός θάμνος, γνωστός με την ονομασία «Stevia Rebaudiana Bertoni». Έλκει την καταγωγή του από τη Λατινική Αμερική και καλλιεργείται σε πολλές περιοχές του κόσμου, κυρίως στην Κίνα. Πειραματικές καλλιέργειες στέβιας υπάρχουν και στη χώρα μας, σε αγροκτήματα της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας.
Γιατί τόσος ντόρος?
Τα φύλλα της στέβιας περιέχουν διάφορες φυσικές γλυκαντικές ουσίες, όπως η στεβιοσίδη και η ρεμπαουδιοσίδη, που την καθιστούν 60-80 φορές γλυκύτερη από την κοινή ζάχαρη, ενώ το τελικό προϊόν της, που εξάγεται με τη μέθοδο της εκχύλισης, είναι έως και 300 φορές γλυκύτερο. Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι 1 κουταλάκι του τσαγιού τυποποιημένο εκχύλισμα στέβιας έχει την ίδια γλυκαντική ικανότητα με περίπου 1 φλιτζάνι ζάχαρη! Ενώ όμως η ζάχαρη περιέχει υδατάνθρακες και αποδίδει 4 θερμίδες ανά γραμμάριο, η στέβια δεν περιέχει κανενός είδους θερμιδογόνο συστατικό, επομένως δεν αποδίδει καθόλου θερμίδες, σε οποιαδήποτε ποσότητα κατανάλωσης. Συνεπώς, αποτελεί μια εναλλακτική πρόταση για τα άτομα που τρώνε πολλή ζάχαρη, προσέχουν τη σιλουέτα τους ή πρέπει να ελέγχουν την πρόσληψη σακχάρων και θερμίδων, π.χ. διαβητικοί και παχύσαρκοι.
Ποια είναι η χρήση της?
Σήμερα τα εκχυλίσματά της χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο της κοινής, κρυσταλλικής ζάχαρης και αντί άλλων φυσικών ή συνθετικών γλυκαντικών υλών σε ροφήματα, αναψυκτικά διαίτης, ηδύποτα, γλυκίσματα, διαιτητικά τρόφιμα, τρόφιμα για διαβητικούς και ειδικά προϊόντα διατροφής.
Έχει ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία?
Τα φύλλα της στέβιας περιέχουν, επίσης, πολλά μεταλλικά στοιχεία και ιχνοστοιχεία (χρώμιο, μαγνήσιο, μαγγάνιο, κάλιο, σελήνιο, ψευδάργυρο), βιταμίνες Β (κυρίως νιασίνη) και φυτοθρεπτικά όπως η χλωροφύλλη και οι φυτικές στερόλες. Ο συνδυασμός και η αλληλεπίδραση των συστατικών αυτών ενδέχεται να της προσδίδουν επιπλέον ωφέλιμες ιδιότητες για την υγεία μας, που μέλλει όμως να αποδειχτούν ερευνητικά. Ως εκ τούτου, αναφορές ότι η στέβια έχει αντιυπερτασική, αντιβακτηριδιακή, αντιοξειδωτική, καρδιοτονωτική, αντιγηραντική, αδυνατιστική, χωνευτική και επουλωτική για το δέρμα δράση θα πρέπει να θεωρούνται, τουλάχιστον μέχρι αξιόπιστης επαλήθευσης, αναπόδεικτοι ισχυρισμοί. Τα μέχρι τώρα απολύτως σίγουρα είναι ότι, αντίθετα με τη ζάχαρη, δεν ευνοεί ούτε τη δημιουργία τερηδόνας ούτε την ανάπτυξη του μύκητα Candida Albicans.
Είναι εγκεκριμένη για χρήση στα τρόφιμα?Για πολλούς και διάφορους λόγους, ενώ η στέβια καλλιεργείται και διατίθεται νόμιμα σε πολλές χώρες, σε κάποιες άλλες απαγορευόταν μέχρι τώρα, ενώ σε άλλες υπάρχουν ακόμα περιορισμοί στη χρήση της. Για παράδειγμα, σε Κίνα, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ινδία και Βραζιλία οι βιομηχανίες τροφίμων τη χρησιμοποιούν εκτεταμένα από το 1970. Στις ΗΠΑ είχε απαγορευτεί η εισαγωγή της μέχρι το 1994, μετά επιτράπηκε να διατίθεται αποκλειστικά ως συμπλήρωμα διατροφής και τελικά εγκρίθηκε για χρήση ως τρόφιμο και ως υποκατάστατο της ζάχαρης μόλις στα τέλη του 2008. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η αρμόδια Επιτροπή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) γνωμοδότησε θετικά για τη στέβια το Μάρτιο του 2010 και κατόπιν αυτού αναμένεται η τελική έγκρισή της μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2011. Ωστόσο, ήδη από το 2005 έχει επιτραπεί η κυκλοφορία της ως διατροφικού συμπληρώματος και η χρήση της ως πράσινης χρωστικής και αρωματικής ύλης σε τρόφιμα και καλλυντικά, ενώ στη Γαλλία έχει εγκριθεί ως υποκατάστατο της ζάχαρης από το 2009 και για δύο χρόνια δοκιμαστικά.
Τι ισχύει για την Ελλάδα?
Για να θεωρηθεί ένα καινοφανές προϊόν ως τρόφιμο και να διατεθεί ελεύθερα στην ελληνική αγορά, θα πρέπει να πληροί όλες τις απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας. Με δεδομένο ότι μέχρι τώρα δεν υπάρχει τελεσίδικη απόφαση της EFSA, η στέβια επιτρέπεται να διατίθεται στο εμπόριο αποκλειστικά ως προϊόν ειδικής διατροφής. Παρ’ όλα αυτά, εν αναμονή της απαιτούμενης κοινοτικής έγκρισης, οι Έλληνες αγρότες ενθαρρύνονται από τους κρατικούς φορείς να χρησιμοποιήσουν τη στέβια ως εναλλακτική καλλιέργεια στη θέση του καπνού και των τεύτλων, καθώς δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις σε νερό, το κόστος παραγωγής της είναι μικρό και οι γεωκλιματολογικές συνθήκες στη χώρα μας ευνοούν την ανάπτυξή της.
Πώς θα τη χρησιμοποιήσω?
Μπορείτε να τη χρησιμοποιήσετε ως γλυκαντικό σε καφέ, τσάι, αφεψήματα και οποιοδήποτε άλλο ρόφημα, κρύο ή ζεστό, αλλά και για να αντικαταστήσετε τη ζάχαρη σε συνταγές παρασκευής ηδύποτων (π.χ. λικέρ), γλυκών (π.χ. μαρμελάδων, κέικ), φαγητών ή σαλτσών, συνήθως αφού τη διαλύσετε πρώτα σε λίγο νερό, ώστε να ελέγξετε εκ των προτέρων την έντονη γλυκύτητά της. Μπορείτε, επίσης, να την καλλιεργήσετε σε μικρές γλάστρες και να χρησιμοποιείτε τα φύλλα της φρέσκα ή αποξηραμένα σε σαλάτες ή αλεσμένα σε ροφήματα και γλυκίσματα.
Πώς καλλιεργείται η στέβια?
H μεγάλη ζήτηση της στέβιας καθιστά ενδεδειγμένη την καλλιέργειά της είτε από ερασιτέχνες είτε από επαγγελματίες αγρότες. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, μπορεί να καλύψει τις ημερήσιες ανάγκες των νοικοκυριών, καθώς μπορεί να φυτευτεί στη γλάστρα ή σε περιορισμένη επιφάνεια του κήπου και να ακολουθηθεί μέθοδος καλλιέργειας αντίστοιχη με αυτή της γαρδένιας.
Καλλιέργεια Στέβιας
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας πραγματοποίησε πειραματικές καλλιέργειες στην Αγία Παρασκευή του Δήμου Σοφάδων, των οποίων τα δείγματα εστάλησαν για ανάλυση στη Γερμανία και στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής ΄Έρευνας. Οι αναλύσεις οδήγησαν σε πολύτιμα συμπεράσματα σχετικά με την καλλιέργεια του φυτού σε μικρομεσαίες ή μεγάλης επιφάνειας εκτάσεις γης.
Κατ' αρχάς, σύμφωνα με τον κ. Ζαχοκώστα, έπειτα από πειραματισμούς αποστάσεων φυτείας τεσσάρων χρόνων και μάλιστα σε τρεις διαφορετικές περιοχές (Μητρόπολη Καρδίτσας, Δομένικο Ελασσόνας και Αγία Παρασκευή Σοφάδων), προκύπτει ότι η πλέον κατάλληλη απόσταση είναι 75x40 εκατοστά, καθώς με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη απόδοση. Παράλληλα, η καλύτερη περίοδος κοπής των φυτών είναι το διάστημα λίγο πριν από την άνθιση, που συμπίπτει σε χρονική περίοδο ογδόντα έως ογδόντα πέντε ημερών από τη μεταφύτευση.
Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να γνωρίζουν ότι σπόρους -είναι πολύ μικροί, ένα γραμμάριο ισοδυναμεί με 2.600 σπόρους- στέβιας μπορούν να αναζητήσουν σε γεωπονικά κέντρα. Στο πλαίσιο των πειραμάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας χρησιμοποιήθηκαν τέσσερις ποικιλίες, δύο προέλευσης Παραγουάης (Eirete Criolo), μία Ινδίας (SRB 128), ενώ η τέταρτη δημιουργήθηκε από τον Καπνικό Σταθμό Έρευνας Καρδίτσας.
Πολλαπλασιασμός της στέβιας
Πώς πολλαπλασιάζεται η στέβια; Όπως εξηγεί ο κ. Ζαχοκώστας, η πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδος πολλαπλασιασμού είναι αυτή με τη χρήση σπόρου, ο οποίος -όπως και στον καπνό- δεν τοποθετείται απευθείας στο χωράφι, επειδή οι πιθανότητες φυτρώματος του σπόρου είναι πολύ μικρές. Γι' αυτό, η στέβια μεταφυτεύεται, ώστε να παραχθούν όσο το δυνατόν περισσότερα σπορόφυτα.
Αποξήρανση της στέβιας
Τέσσερις μέθοδοι αποξήρανσης -διαδικασία μέσω της οποίας παράγεται η γλυκαντική ουσία χάρη στην οποία η στέβια βρίσκεται στο επίκεντρο του παγκόσμιου επενδυτικού και μη ενδιαφέροντος- υπάρχουν: Αυτή που παραπέμπει σε άρμεγμα (αποφύλλωση του φυτού) και -για μεγάλες εκτάσεις- απαιτεί μεγάλο αριθμό εργατικών χεριών. Η βραζιλιάνικη, που πραγματοποιείται μηχανικά, με τα φυτά να εισάγονται σε μεγάλους κλιβάνους, όπου επικρατεί υψηλή θερμοκρασία και έντονος αερισμός.
Η μηχανική συλλογή των φύλλων με τη μέθοδο του αρμέγματος, όπου τα φύλλα οδηγούνται για μεταποίηση στο εργοστάσιο, που παρουσιάζει μεγάλα μειονεκτήματα (π.χ., τα φύλλα “ανάβουν” αν δεν οδηγηθούν εντός διώρου στο εργοστάσιο).
Αυτή που επινόησαν οι κ.κ. Ζαχοκώστας και Α. Χαραλάμπου: τα φυτά κόβονται σε ύψος πέντε εκατοστών από το έδαφος, συλλέγονται όπως τα καπνόφυλλα και οδηγούνται στα ξηραντήρια καπνού. Η συγκεκριμένη μέθοδος εξασφαλίζει άριστο πράσινο χρωματισμό, επιτρέπει στον παραγωγό να αποθηκεύσει και να πουλήσει το προϊόν όποτε αυτό κριθεί σκόπιμο, ενώ μπορεί να στηριχθεί στις υφιστάμενες καπνοπαραγωγικές εγκαταστάσεις.
Αναφορικά με την τιμή πώλησης της στέβιας, ελλείψει της έγκρισης από την Ε.Ε. δεν μπορεί να προσδιοριστεί, όπως σημειώνει ο κ. Ζαχοκώστας. Ωστόσο, στην Παραγουάη το ένα κιλό ξηρών φύλλων πωλείται από 2,50 έως 5 δολάρια.
Πηγές
http://stevia-gr.blogspot.com/, http://stevia-kapogloupm.blogspot.com/
http://www.στεβια.gr/, http://www.biostevia.gr/home.html
*Ο Βασίλης Ν. Κατσαούνης είναι Γεωπόνος, MSc Α.Π.Θ
Καλλιέργεια Στέβιας
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας πραγματοποίησε πειραματικές καλλιέργειες στην Αγία Παρασκευή του Δήμου Σοφάδων, των οποίων τα δείγματα εστάλησαν για ανάλυση στη Γερμανία και στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής ΄Έρευνας. Οι αναλύσεις οδήγησαν σε πολύτιμα συμπεράσματα σχετικά με την καλλιέργεια του φυτού σε μικρομεσαίες ή μεγάλης επιφάνειας εκτάσεις γης.
Κατ' αρχάς, σύμφωνα με τον κ. Ζαχοκώστα, έπειτα από πειραματισμούς αποστάσεων φυτείας τεσσάρων χρόνων και μάλιστα σε τρεις διαφορετικές περιοχές (Μητρόπολη Καρδίτσας, Δομένικο Ελασσόνας και Αγία Παρασκευή Σοφάδων), προκύπτει ότι η πλέον κατάλληλη απόσταση είναι 75x40 εκατοστά, καθώς με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη απόδοση. Παράλληλα, η καλύτερη περίοδος κοπής των φυτών είναι το διάστημα λίγο πριν από την άνθιση, που συμπίπτει σε χρονική περίοδο ογδόντα έως ογδόντα πέντε ημερών από τη μεταφύτευση.
Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να γνωρίζουν ότι σπόρους -είναι πολύ μικροί, ένα γραμμάριο ισοδυναμεί με 2.600 σπόρους- στέβιας μπορούν να αναζητήσουν σε γεωπονικά κέντρα. Στο πλαίσιο των πειραμάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας χρησιμοποιήθηκαν τέσσερις ποικιλίες, δύο προέλευσης Παραγουάης (Eirete Criolo), μία Ινδίας (SRB 128), ενώ η τέταρτη δημιουργήθηκε από τον Καπνικό Σταθμό Έρευνας Καρδίτσας.
Πολλαπλασιασμός της στέβιας
Πώς πολλαπλασιάζεται η στέβια; Όπως εξηγεί ο κ. Ζαχοκώστας, η πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδος πολλαπλασιασμού είναι αυτή με τη χρήση σπόρου, ο οποίος -όπως και στον καπνό- δεν τοποθετείται απευθείας στο χωράφι, επειδή οι πιθανότητες φυτρώματος του σπόρου είναι πολύ μικρές. Γι' αυτό, η στέβια μεταφυτεύεται, ώστε να παραχθούν όσο το δυνατόν περισσότερα σπορόφυτα.
Αποξήρανση της στέβιας
Τέσσερις μέθοδοι αποξήρανσης -διαδικασία μέσω της οποίας παράγεται η γλυκαντική ουσία χάρη στην οποία η στέβια βρίσκεται στο επίκεντρο του παγκόσμιου επενδυτικού και μη ενδιαφέροντος- υπάρχουν: Αυτή που παραπέμπει σε άρμεγμα (αποφύλλωση του φυτού) και -για μεγάλες εκτάσεις- απαιτεί μεγάλο αριθμό εργατικών χεριών. Η βραζιλιάνικη, που πραγματοποιείται μηχανικά, με τα φυτά να εισάγονται σε μεγάλους κλιβάνους, όπου επικρατεί υψηλή θερμοκρασία και έντονος αερισμός.
Η μηχανική συλλογή των φύλλων με τη μέθοδο του αρμέγματος, όπου τα φύλλα οδηγούνται για μεταποίηση στο εργοστάσιο, που παρουσιάζει μεγάλα μειονεκτήματα (π.χ., τα φύλλα “ανάβουν” αν δεν οδηγηθούν εντός διώρου στο εργοστάσιο).
Αυτή που επινόησαν οι κ.κ. Ζαχοκώστας και Α. Χαραλάμπου: τα φυτά κόβονται σε ύψος πέντε εκατοστών από το έδαφος, συλλέγονται όπως τα καπνόφυλλα και οδηγούνται στα ξηραντήρια καπνού. Η συγκεκριμένη μέθοδος εξασφαλίζει άριστο πράσινο χρωματισμό, επιτρέπει στον παραγωγό να αποθηκεύσει και να πουλήσει το προϊόν όποτε αυτό κριθεί σκόπιμο, ενώ μπορεί να στηριχθεί στις υφιστάμενες καπνοπαραγωγικές εγκαταστάσεις.
Αναφορικά με την τιμή πώλησης της στέβιας, ελλείψει της έγκρισης από την Ε.Ε. δεν μπορεί να προσδιοριστεί, όπως σημειώνει ο κ. Ζαχοκώστας. Ωστόσο, στην Παραγουάη το ένα κιλό ξηρών φύλλων πωλείται από 2,50 έως 5 δολάρια.
Πηγές
http://stevia-gr.blogspot.com/, http://stevia-kapogloupm.blogspot.com/
http://www.στεβια.gr/, http://www.biostevia.gr/home.html
*Ο Βασίλης Ν. Κατσαούνης είναι Γεωπόνος, MSc Α.Π.Θ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου