Πως γίνεται η παρασκευή γιατρικών από βότανα

Ας δούμε ποιός είναι ο σωστός τρόπος με τον οποίο μπορούμε να παρασκευάσουμε γιατρικά από βότανα.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε βότανο που έχετε μαζέψει εσείς και δεν το έχετε αγοράσει από κάποιο κατάστημα βοτάνων, είναι απαραίτητο να είστε σίγουροι ότι είναι το σωστό φυτό. Αν δεν είστε απολύτως σίγουροι μη χρησιμοποιείστε το φυτό. Η λάθος αναγνώριση βοτάνων έχει αποβεί η αιτία πολυάριθμων δηλητηριάσεων. Θα θυμάστε για παράδειγμα, πριν από καιρό, που πολλοί είχαν δηλητηριαστεί τρώγοντας βλίτα, επειδή μαζί είχε μπερδευτεί και ο τάτουλας, κοινό ζιζάνιο στα χωράφια το οποίο είναι δηλητηριώδης.

ΕΡΓΑΛΕΙΑ. Μη χρησιμοποιείτε εργαλεία από πλαστικό ή αλουμίνιο γιατί είναι υλικά που μπορούν να δημιουργήσουν περίεργες χημικές ενώσεις.

Όλοι βλέπετε όταν πλένεται σκεύη αλουμινίου τη μαυρίλα που βγάζει στα τοιχώματα. Χρησιμοποιείτε πάντα ανοξείδωτα, γυάλινα ή εμαγιέ σκεύη και εργαλεία.

ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ. Όλα τα σκεύη και εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή γιατρικών από βότανα θα πρέπει να είναι πεντακάθαρα και αποστειρωμένα. Η σωστή αποστείρωση αποτρέπει τη δημιουργία των μικροβίων και επιτρέπει την καλύτερη διατήρηση των γιατρικών.

ΒΑΡΗ ΚΑΙ ΜΕΖΟΥΡΕΣ. Θα συνιστούσα μια ηλεκτρονική ζυγαριά ακριβείας αν και μια κοινή ζυγαριά κουζίνας αρκεί. Ένα κόλπο αν δεν μπορείτε να ζυγίσετε μια μικρή ποσότητα, όπως, π.χ. 5 γραμμάρια, ζυγίστε το διπλάσιο βάρος, 10 γραμμάρια, και μετά μοιράστε την ποσότητα. Τα υγρά μπορούν να μετρηθούν με ποτήρια δοσομετρητές που κυκλοφορούν στο εμπόριο και πολλοί έχουμε ήδη στην κουζίνα μας. Πολύ μικροί όγκοι νερού μπορούν να μετρηθούν σε σταγόνες.

ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ

1ml = 20 σταγόνες

5 ml =1 κουταλάκι του τσαγιού

10 ml = 1 κουταλάκι του γλυκού

20 ml =1 κουτάλι της σούπας

70 ml =1 ποτήρι του τσέρι

150 ml =1 φλιτζάνι ή ένα ποτήρι του κρασιού

ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ. Η σωστή αποθήκευση είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας. Αυτό γιατί πρέπει να γνωρίζουμε πότε τα παρασκευάσματά μας χάνουν τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, δηλαδή μέχρι πότε μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε. Τα εγχύματα θα πρέπει να παρασκευάζονται την ίδια μέρα για να είναι φρέσκα, ενώ τα αφεψήματα θα πρέπει να καταναλώνονται εντός 48 ωρών. Και τα δύο θα πρέπει να φυλάσσονται στο ψυγείο ή σε ένα δροσερό μέρος αν δεν καταναλώνονται αμέσως. Τα βάμματα και άλλα υγρά παρασκευάσματα, όπως τα σιρόπια και τα αιθέρια έλαια, θα πρέπει να φυλάσσονται σε μπουκάλι από σκουρόχρωμο γυαλί σε δροσερό περιβάλλον μακριά από το φως του ήλιου, μπορούν όμως να διατηρηθούν μήνες ή και χρόνια. Οι αλοιφές θα πρέπει να φυλάσσονται σε βαζάκια από σκουρόχρωμο γυαλί.

ΕΓΧΥΜΑΤΑ. Το έγχυμα είναι ο πιο γρήγορος, απλός και εύκολος τρόπος επεξεργασίας για τα πιο ευαίσθητα μέρη των φυτών, δηλαδή των φύλλων και των λουλουδιών. Μπορείτε να τα πιείτε κρύα ή ζεστά και γίνονται εύκολα όπως το τσάι ή το χαμομήλι. Προσοχή όμως διότι η φαρμακευτική αξία πολλών βοτάνων βρίσκεται κυρίως στα πτητικά αιθέρια έλαια τους, τα οποία διαφεύγουν στον αέρα αν δεν είναι σκεπασμένο το σκεύος παρασκευής του εγχύματος. Θα πρέπει πάντα να γνωρίζεται την ποσότητα του βοτάνου που πρόκειται να χρησιμοποιήσετε, γιατί τα εγχύματα έχουν φαρμακευτική δράση και μπορούν να έχουν ανεπιθύμητα αποτελέσματα αν δεν χρησιμοποιηθούν με τη σωστή δοσολογία.

ΠΟΣΟΤΗΤΑ. 1 κουταλιά του τσαγιού (2 - 3 γρ.) αποξηραμένου ή 2 κουταλιές του γλυκού (4-6 γρ.) νωπό βότανο για ένα φλιτζάνι νερό

ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ. Φυλάσσονται σε ένα κλειστό γυάλινο δοχείο στο ψυγείο ή σε δροσερό μέρος, μέχρι και 24 ώρες.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Βάλτε το βότανο σε ένα φλιτζάνι και γεμίστε το με νερό που μόλις έχει βράσει.

Προσοχή ποτέ μη βράζεται το νερό μαζί με το βότανο γιατί καταστρέφονται ή εξατμίζονται τα διάφορα πολύτιμα συστατικά του. Αμέσως σκεπάστε το φλιτζάνι με ένα καπάκι και αφήστε το 10-15 λεπτά για να γίνει σωστά η απορρόφηση των ενεργών συστατικών των βοτάνων, κοινός έγχυση. Μετά σουρώστε το σε ένα άλλο φλιτζάνι. Προσθέστε μια κουταλιά μέλι αν θέλετε να το γλυκάνετε.

ΑΦΕΨΗΜΑΤΑ (εκχύλιση διά βρασμού). Τα αφεψήματα γίνονται με σιγανό βρασμό σε νερό με τα μέρη των φυτών που είναι πιο σκληρά (οι ρίζες, ο φλοιός, τα κλωνάρια και οι καρποί), γιατί θέλουν μια πιο ισχυρή επεξεργασία από τα φύλλα ή τα λουλούδια για να επιτευχθεί η εξαγωγή των φαρμακευτικών τους συστατικών. Για να φτιάξουμε τα αφεψήματα χρησιμοποιούμε φρέσκα ή αποξηραμένα ψιλοκομμένα κομμάτια από το φυτό. Μπορείτε να τα πιείτε και αυτά ζεστά ή κρύα.
ΠΟΣΟΤΗΤΑ. 20 γραμμάρια αποξηραμένου ή 40 γρ. φρέσκου βοτάνου για 750 γρ. κρύο νερό, που μειώνονται από την εξάτμιση του νερού στα 500 γρ. μετά από σιγανό βρασμό (φτιάχνουμε έτσι 3 περίπου φλιτζάνια)

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ. Μπορείτε να λάβετε 3-4 δόσεις την ημέρα.

ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ. Φυλάσσονται σε ένα σκεπασμένο γυάλινο δοχείο στο ψυγείο ή σε δροσερό μέρος, μέχρι και 48 ώρες.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Σιγοβράζουμε τις ανάλογες δόσεις από τα βότανα και το νερό σε μια κατσαρόλα για 20 - 30 λεπτά μέχρις ότου το νερό ελαττωθεί κατά το ένα τρίτο περίπου. Σουρώνουμε το υγρό και το φυλάμε σε γυάλινο δοχείο σε δροσερό μέρος.

ΒΑΜΜΑΤΑ. Τα βάμματα δεν έχουν καμία σχέση με το βάμμα ιωδίου που κυκλοφορεί στην αγορά και που πολλοί μπερδεύουν. Τα βάμματα για μένα είναι ότι καλύτερο μπορούμε να φτιάξουμε από τα βότανα γιατί έχουν μεγάλο χρόνο αποθήκευσης μέχρι και 2-3 χρόνια, τα έχουμε έτοιμα από πριν για να τα χρησιμοποιήσουμε όποτε έχουμε ανάγκη και καταναλώνουν μικρό αποθηκευτικό χώρο. Τα βάμματα γίνονται ουσιαστικά με το βούτηγμα του βοτάνου σε αλκοόλ. Το αλκοόλ βοηθάει στην ευκολότερη διάλυση και απορρόφηση των ενεργών συστατικών του φυτού, για αυτό και τα βάμματα είναι δραστικότερα και ισχυρότερα από τα εγχύματα ή τα αφεψήματα. Για αυτό το λόγο, έχει μεγάλη σημασία ο έλεγχος της συνιστώμενης δοσολογίας. Πάντα να χρησιμοποιείτε καθαρό φυτικό αλκοόλ στα βάμματα. Η αναλογία που χρησιμοποιείται συνήθως είναι 1:5 (ένα μέρος βοτάνου σε 5 μέρη αλκοόλ).

ΠΟΣΟΤΗΤΑ. 200 γρ. αποξεραμένα ή 300 γρ. φρέσκα ψιλοκομμένα βότανα σε 1 λίτρο αλκοόλ 40% (βότκα, ή τζιν ή λευκό ρούμι που περιέχει 40 % αλκοόλ είναι ότι πρέπει)

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ. Πάρτε από 5 ml (1 κουταλιά του τσαγιού) 2-3 φορές την ημέρα διαλυμένη σε λίγο νερό ή φρουτοχυμό.

ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ. Εδώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί οι ηλιακές ακτίνες μπορούν να καταστρέψουν κάποια ενεργά συστατικά του βάμματος για αυτό πρέπει να φυλάσσεται σε σκουρόχρωμο γυάλινο μπουκάλι σε σκοτεινό και δροσερό μέρος μέχρι και 2-3 έτη.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Τοποθετήστε τα βότανα σε ένα μεγάλο σκουρόχρωμο δοχείο και ρίξτε μέσα το αλκοόλ μέχρι τα έχει καλύψει εντελώς. Κλείστε το δοχείο και φυλάξτε το σε δροσερό και σκοτεινό μέρος για τουλάχιστον 15 ημέρες. Αναποδογυρίζετε το κλειστό δοχείο κάθε 2 μέρες περίπου, για να ανακατεύετε ουσιαστικά το μίγμα με αυτό τον τρόπο. Να ξέρετε ότι όσο περισσότερο διάστημα αφήνουμε το μίγμα στο δοχείο τόσο ισχυρότερο γίνετε και τόσο περισσότερο διατηρείτε. Πρέπει όμως έτσι να αλλάζουμε και τη δοσολογία.Μετά από ένα 15 ημέρες σουρώστε το υγρό σε ένα μεγάλο σουρωτήρι στο οποίο έχετε βάλει μέσα ένα χάρτινο ή υφασμάτινο φίλτρο και πιέστε όσο μπορείτε τα βότανα να στραγγίσουν καλά. Αυτό μπορεί να γίνει και με τη χρήση ενός μικρού πιεστηρίου.Χύστε το βάμμα σε καθαρά αποστειρωμένα μπουκάλια από σκουρόχρωμο γυαλί χρησιμοποιώντας ένα χωνί και όταν γεμίσουν, κλείστε τα καλά και βάλτε ετικέτα σε κάθε μπουκάλι.

ΣΙΡΟΠΙΑ. Το μέλι και η ακατέργαστη ζάχαρη είναι τα ουσιαστικά συντηρητικά μέσα για να διατηρηθούν τα σιρόπια και μπορούν να αναμιχθούν με εγχύματα και αφεψήματα για την παρασκευή σιροπιών. Εκτός από αυτό το μέλι έχει την ιδιότητα να είναι μαλακτικό (επιστημονικές έρευνες έχουν δήξει ότι είναι εξίσου καλό με τα σιρόπια που κυκλοφορούν για το βήχα και για την ανακούφιση του ερεθισμού του λαιμού). Με τη γλυκιά τους γεύση, βοηθούν στο να καλύψουν τη δυσάρεστη γεύση μερικών βοτάνων και για το λόγο αυτόν, γίνονται ευκολότερα αποδεκτά από τα παιδιά. Το σιρόπι παρασκευάζεται με την ανάμιξη, σε ίσα μέρη ενός εγχύματος ή αφεψήματος με μέλι ή ακατέργαστης ζάχαρης.

ΠΟΣΟΤΗΤΑ. 500 ml εγχύματος ή αφεψήματος και 500 γρ. μέλι ή ακατέργαστη ζάχαρη

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ. Μπορείτε να λαμβάνετε 5 - 10 ml (1 - 2 κουταλιές του τσαγιού) τρεις φορές την ημέρα.

ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ. Φυλάσσεται σε φιάλες από σκουρόχρωμο γυαλί όπως τα βάμματα σε δροσερό
και σκοτεινό μέρος μέχρι και 6 μήνες.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Αναμίξτε σε μια κατσαρόλα το έγχυμα ή το αφέψημα με το μέλι ή την ακατέργαστη ζάχαρη. Ζεστάνετε σε χαμηλή φωτιά ανακατεύοντας συνέχεια μέχρι να διαλυθεί το μίγμα και να αποκτήσει υφή σιροπιού. Αφήσετε το να κρυώσει και μετά βάλτε με ένα χωνί το σιρόπι σε γυάλινα αποστειρωμένα σκουρόχρωμα μπουκάλια. Φυλάξετε τα σε δροσερό και σκοτεινό μέρος.

ΑΛΟΙΦΕΣ. Ο πιο εύκολος τρόπος για την παρασκευή μιας αλοιφής, είναι η χρησιμοποίηση βαζελίνης ή φυσικού κεριού από μέλισσες. Βότανα ή συνδυασμός βοτάνων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανάλογα με τις χρήσεις που το θέλουμε. Εκτός από τα βότανα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έτοιμα βάμματα ή αιθέρια έλαια, πρέπει όμως να γνωρίζουμε από πριν την κατάλληλη δοσολογία.

ΠΟΣΟΤΗΤΑ. 60 γρ. αποξηραμένων ή 150 γρ. φρέσκων βοτάνων σε 500 γρ. βαζελίνης ή φυσικού κεριού.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ. Χρησιμοποιείτε μικρές ποσότητες 3 φορές την ημέρα.

ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ. Φυλάσσεται σε αποστειρωμένα σκουρόχρωμα γυάλινα βαζάκια, μέχρι και 3 μήνες σε δροσερό και σκοτεινό μέρος.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Αναμίξτε βαζελίνη ή κερί σε ένα γυάλινο σκεύος σε μπεν μαρί σε χαμηλή φωτιά, μαζί με ψιλοκομμένα βότανα και σιγοβράστε το μίγμα για 15 λεπτά ανακατεύοντας τα συνεχώς. Φιλτράρετε και στύψτε το μίγμα των βοτάνων σε ένα σουρωτήρι προσεκτικά, γιατί καίει ακόμα και τοποθετήστε το σε γυάλινα αποστειρωμένα σκουρόχρωμα βαζάκια. Κλείστε τα καπάκια χωρίς να το σφίξετε πολύ. Όταν κρυώσει, σφίξτε τα καπάκια και βάλτε ετικέτες.

Πηγή: Βοτανοθεραπεία-Μεγάλη εγκυκλοπαίδεια θεραπευτικών φυτών, 2012-8-10