Αν και η συνταγογράφηση είναι μία παλιά υπόθεση, πρόσφατα διεξάγεται μία έντονη συζήτηση η οποία επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στο δίλημμα: «πρέπει να έχουν δικαίωμα συνταγογράφου, οι γεωπόνοι – υπεύθυνοι των καταστημάτων εμπορίας φυτοπροστατευτικών προϊόντων (φππ) ή θα πρέπει να θεσπιστεί σχετικό ασυμβίβαστο ;»
Μετά από έναν σημαντικό αριθμό επιχειρημάτων που όμως δεν διαμόρφωσε μία κοινή συνισταμένη, σπεύδω να καταθέσω έναν επιπλέον προβληματισμό. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποτιμηθεί... η βαρύτητα της συνταγογράφησης (όχι για τον γεωπονικό κλάδο) αλλά για το σύνολο της ελληνικής γεωργικής παραγωγής.
· Ας δούμε ποια είναι η κατάσταση της ασκούμενης φυτοπροστασίας στην Ελλάδα, σήμερα ;
Τα τελευταία χρόνια, η εφαρμοζόμενη φυτοπροστασία στην ελληνική πραγματικότητα έχει σημειώσει σαφή πρόοδο (και αναφέρομαι, ιδιαίτερα, στις περιπτώσεις των παραγόμενων φρούτων, λαχανικών και άλλων εντατικών καλλιεργειών). Τα δείγματα με υπολείμματα άνω των τιμών των MRL έχουν περιοριστεί σημαντικά, σε πολλές περιπτώσεις εφαρμόζονται συστήματα πιστοποίησης της ποιότητας και ΣΔΑΤ καθώς υπάρχουν και περιπτώσεις εφαρμογής, στην πράξη, αυξημένων προδιαγραφών, υψηλότερων από εκείνες που προβλέπει η νομοθεσία κ.α.
· Ποιοι είναι εκείνοι, οι οποίοι επιτελούν το κύριο επιστημονικό έργο στην εφαρμογή της φυτοπροστασίας στην ελληνική πραγματικότητα ;
Το κυριότερο βάρος της εφαρμογής της φυτοπροστασίας το σηκώνουν οι συνάδελφοι γεωπόνοι, που κατέχουν την θέση του υπεύθυνου στα καταστήματα εμπορίας φππ, οι οποίοι επιμελούνται και σηκώνουν το βάρος της εφαρμογής της φυτοπροστασίας και πέραν αυτού επιτελούν - παρέχουν την πληροφόρηση – ενημέρωση των παραγωγών, (των γεωργικών εφαρμογών συνολικά), συμβάλλουν στην εφαρμογή των πιστοποιήσεων της ποιότητας αλλά και των χρηματοδοτήσεων (στην θέση της ΑΤΕ του «παλιού καιρού») κ.λπ.
· Θα μπορούσε να προχωρήσει η εισαγωγή μίας καθοριστικής καινοτομίας, όπως η συνταγογράφηση φππ χωρίς την ενεργό συμμετοχή των γεωπόνων – υπευθύνων στα καταστήματα εμπορίας φππ ;
Δύσκολη η απάντηση. Ίσως θα μπορούσε να γίνει. Ας αναλογιστούμε σε τι πρέπει να ανταποκρίνεται (τουλάχιστον) η συνταγογράφηση ;
Α. Στην εφαρμογή αποτελεσματικής φυτοπροστασίας, φιλικής προς το περιβάλλον, τον καταναλωτή, ολοκληρωμένης, με αειφορική διάσταση και σύμφωνη με τους κανονισμούς, οι οποίοι προβλέπουν την όσο το δυνατόν πιο περιορισμένη και στοχευμένη χρήση των φππ και εκτός αυτού ….
Β. Στην ανάληψη της ευθύνης για την τυχόν αναποτελεσματικότητα, την ενδεχόμενη αστοχία, την υπέρβαση των MRL, την εμπλοκή στην πορεία της εφαρμοζόμενης πιστοποίησης, ή στην παράβαση της κείμενης νομοθεσίας και ακόμη πιο πέρα στην δυσφήμηση του προϊόντος κ.ο.κ.
· Με βάση τα παραπάνω, το ερώτημα αναδιατυπώνεται: «είναι ενδεδειγμένο να επιχειρηθεί η εισαγωγή μίας καθοριστικής καινοτομίας όπως η συνταγογράφηση φππ χωρίς την ενεργό συμμετοχή των πλέον ειδικών» ; ή ορθότερα: «αυτών που μέχρι σήμερα σηκώνουν, με επιτυχία, το κύριο βάρος αυτής της προσπάθειας»; (δηλ. των γεωπόνων – υπευθύνων στα καταστήματα εμπορίας φππ ;)
Είναι προφανής, η αρνητική απάντηση. Για πολλούς και σημαντικούς λόγους αλλά βασικότερα γιατί αν κάνεις μία τέτοια επιλογή (δηλ. το ασυμβίβαστο) υποβιβάζεις τις προσδοκίες για τα επίπεδα αποτελεσματικότητας, όταν εξαιρείς αυτούς που ως σήμερα σηκώνουν, σχεδόν μόνοι τους, το βάρος της σχετικής προσπάθειας !
Εκείνο που πιθανότατα πρέπει να προταθεί είναι πως όσοι ασκούν την συνταγογράφηση θα πρέπει να έχουν το σχετικό αντικείμενο, ρητά διατυπωμένο, στην δήλωση επιτηδεύματος στην αρμόδια ΔΟΥ («έναρξη»), θα πρέπει να εκδίδουν σχετικό (ξεχωριστό) παραστατικό, σύμφωνα με τις κείμενες φορολογικές διατάξεις για την παροχή υπηρεσιών. Σημαντικό είναι να τεθεί, ως προϋπόθεση για την λήψη άδειας συνταγογράφου, η 2ετής προϋπηρεσία σε σχετικό αντικείμενο με την φυτοπροστασία ή 4 έτη από την λήψη πτυχίου. Ενώ οι υπεύθυνοι των καταστημάτων εμπορίας φππ θα πρέπει να έχουν την υποχρέωση να εκτελούν όλες τις συνταγές ασχέτως από το πιο είναι το πρόσωπο του εκδότη τους (αρκεί αυτός να έχει την νόμιμη άδεια και αρκεί να έχουν στην αποθήκη τους τα συνταγογραφούμενα σκευάσματα) και μάλιστα θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα «πλαίσιο δεοντολογίας» για την έκδοση και την εκτέλεση των συνταγών, χωρίς να αποκλείονται προφανώς οι γεωπόνοι – υπεύθυνοι των καταστημάτων εμπορίας φππ.
· Ποιος θα χορηγεί την σχετική άδεια συνταγογράφου ;
Η πιο πιθανή εκδοχή είναι οι Δ.Α.Ο.Κ. των Π.Ε. ανά νομό. Είναι προφανές ότι θα πρέπει, ταυτοχρόνως, να προβλεφθεί όλοι οι συνταγογράφοι - γεωπόνοι να έχουν παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης που δεν θα εστιάζει τόσο στις επιστημονικές γνώσεις (φαρμακολογίας κ.λπ.), όσο στην νομοθεσία. Εννοείται ότι αν κάποιος «φωστήρας» επιχειρήσει, εντελώς αντιεπιστημονικά, να «ανοίξει» την συνταγογράφηση πέραν του επιστημονικού κλάδου των γεωπόνων, τότε θα πρέπει να απαιτείται η επιπλέον παρακολούθηση και εξέταση σε τουλάχιστον 3 πανεπιστημιακά μαθήματα φυτοπροστασίας, αλλά τόσα εντομολογίας, 1 γεωργικής φαρμακολογίας, 1 βιοχημείας, 1 εδαφολογίας & 1 οικολογίας με την παράλληλη κάλυψη του σχετικού κόστους εκπαίδευσης και εξέτασης!
· Αν ρωτήσει κάποιος: δηλαδή οι γεωπόνοι που είναι υπεύθυνοι σε καταστήματα εμπορίας φππ, θα αναλάβουν το κύριο βάρος της συνταγογράφησης ;
Θα απαντούσα ότι αυτό ίσως συμβεί (αναπόφευκτα) στην αρχή. Ούτως ή άλλως αυτοί, ως σήμερα, κάνουν την διάγνωση και προτείνουν την θεραπεία των φυτοπαθολογικών, εντομολογικών κ.α. προσβολών, σε ποσοστό που υπερβαίνει το 95 %. Σε ένα δεύτερο απώτερο χρονικό επίπεδο, εκφράζω την εκτίμηση ότι, θα αναδειχθούν οι συνάδελφοι, οι οποίοι θα ασχολούνται με την διάγνωση και την συνταγογράφηση χωρίς να ασχολούνται με την εμπορία φππ και αυτό θα συμβεί πρώτιστα στις περιοχές όπου παράγονται φρούτα, σταφύλια, λαχανικά και άλλα προϊόντα εντατικών καλλιεργειών για τα οποία πραγματοποιείται ένα μεγάλο ύψος επένδυσης ανά στρέμμα σε υποδομές, εγκατάσταση και σε κόστος καλλιέργειας.
Αντίστοιχα τα καταστήματα εμπορίας φππ θα εξελιχθούν φροντίζοντας να διαθέτουν όλη την γκάμα των φππ (όπως με τα ανθρώπινα φάρμακα, στα φαρμακεία) και δεν θα περιορίζονται στα φππ ενός υποσυνόλου των εταιρειών διακίνησης και εμπορίας φππ. Συνοψίζοντας, ενώ η συνταγoγράφηση, αρχικά, θα ξεκινήσει βασιζόμενη κυρίως στον αριθμό των συναδέλφων που είναι υπεύθυνοι στα καταστήματα εμπορίας φππ, στο τέλος αναμένεται να καταλήξει να στηρίζεται, σε σημαντικό βαθμό, σε έναν αριθμό συναδέλφων που θα ασχολούνται με την συνταγογράφηση στην βάση της παροχής υπηρεσιών. Αυτό θα προηγηθεί στα φρούτα και στα λαχανικά και θα ακολουθήσει στις υπόλοιπες περιοχές όπου κυριαρχούν τα ΦΜΚ.
Είναι κυριολεκτικά αστείο αλλά και αντισυναδελφικό να διατυπώνονται «λογικές» του επιπέδου ότι «οι έμποροι προσπαθούν να αυξήσουν τις πωλήσεις, αυξάνοντας τα πωλούμενα φππ» ! ή «προωθούν αυτά που αποφέρουν περισσότερο κέρδος» ! Πέρα βέβαια από το προσβλητικό στοιχείο που εμπεριέχουν, ως διατυπώσεις απευθυνόμενες σε συναδέλφους που υπηρετούν, με επιτυχία, την ελληνική φυτοπροστασία ! Σε εποχή κρίσης και έντονης οικονομική στενότητας, μόνο ασχετοσύνη με την εφαρμοζόμενη φυτοπροστασία φανερώνει η διατύπωση τέτοιων απόψεων. Η αγορά των φππ δεν λειτουργεί κατ’ αυτόν τον τρόπο, αντίθετα επιβραβεύει όποιον πετυχαίνει να φέρει εις πέρας την φυτοπροστασία με αυξημένη ασφάλεια αλλά και με περιορισμένα κόστη.
Εκείνο που είναι βασικό είναι να διασφαλιστεί η ελευθερία επιλογής του παραγωγού τόσο στο πρόσωπο του γεωπόνου – συνταγογράφου, όσο και στο κατάστημα εμπορίας φππ. Αυτό το σημείο δεν επιδέχεται ούτε παρερμηνείες, ούτε αμφισβητήσεις. Η αγορά και η πράξη είναι εκείνη που θα οδηγήσει τα πράγματα, σε μία αναμενόμενη εξέλιξη, στην οποία πολλοί συνάδελφοι (κυρίως σε περιοχές που παράγονται φρούτα, λαχανικά και άλλες εντατικές καλλιέργειες) θα επιλέξουν να αποδεσμευτούν από το βάρος της εμπορίας φππ (των επιταγών, της φορολογίας, των στόχων κ.ο.κ.) και θα προτιμήσουν την συνταγογράφηση ως παροχή επιστημονικών υπηρεσιών, εξυπηρετώντας τους στόχους που αναφέρθηκαν πιο πάνω με επιτυχία ώστε να εξασφαλίζουν την προτίμηση των παραγωγών, στα πλαίσια της αγοράς.
Το ίδιο, προβληματικές και αντισυναδελφικές είναι οι απόψεις που προσπαθούν να διατυπώσουν κάποιοι ότι: οι γεωπόνοι – συνταγογράφοι, οι οποίοι δεν θα είναι ταυτοχρόνως και υπεύθυνοι σε καταστήματα εμπορίας φππ, θα είναι περίπου ευάλωτοι «!!!» ή θα τείνουν να γίνουν όργανα «όργανα» των εταιρειών ή θα «συνταγογραφούν εξ αποστάσεως» ή …. . Λάθος μεγάλο και επίσης απαράδεκτο. Κάποιος, κακοπροαίρετα, θα μπορούσε να ισχυριστεί τα ίδια και για τα καταστήματα εμπορίας φππ «!» και αυτό θα ήταν εξίσου ένα μεγάλο και απαράδεκτο λάθος.
Τέλος ας γραφεί και μία κουβέντα για το δημόσιο. Να μην ξεχνούμε ότι και εκεί προσφεύγουν παραγωγοί (περιορισμένοι, ίσως, σε αριθμό) για θέματα διάγνωσης και αντιμετώπισης αλλά και από εκεί εκδίδονται τεχνικά δελτία γεωργικών προειδοποιήσεων. Τι θα γίνει ; Αν κάποιος προσφύγει για μία διάγνωση π.χ. στο Μ.Φ.Ι., σε ένα εργαστήριο Φυτοπαθολογίας της Γεωπονικής Σχολής ή ενός Περιφερειακού Κέντρου Προστασίας Φυτών, ο εκεί συνάδελφος θα κάνει την διάγνωση και δεν θα συστήσει ένα φππ ή θα παραπέμψει τον παραγωγό να πάει να του το συνταγογραφήσει κάποιος, ο οποίος δεν έχει κάνει ο ίδιος την διάγνωση. Θα πρέπει, λοιπόν, να ληφθεί μέριμνα ώστε και στον δημόσιο τομέα, μόνο στα σημεία που θεσπισμένα ασχολούνται με την φυτοπροστασία να υπάρχει δυνατότητα έκδοσης συνταγών (ακόμη και μετά την καταβολή ενός παραβόλου για λόγους … μη νόθευσης του ανταγωνισμού).
· Τελευταία ερώτηση: Θα εισακουσθούν οι απόψεις του γεωπονικού κλάδου από το αρμόδιο Υπουργείο ;
Εδώ υπάρχει ένα ζήτημα. Θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια ώστε ο γεωπονικός κλάδος, με την πληθωρική και πολυάριθμη εκπροσώπησή του να καταλήξει σε μία άποψη, την οποία να την προωθήσει και να την «επιβάλει» στο Υπουργείο. Εδώ υπάρχει, όντως, ένα ασυμβίβαστο με κάθε άλλη εκδοχή.
Θ.Α. Μαρκόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου