Πρόταση της ΠΕΓΔΥ για αναδιοργάνωση του ΥΠΑΑΤ

Κύριε Υπουργέ

Με το Σύνταγμα της Ελλάδας, όπως αναθεωρήθηκε με τα ψηφίσματα των ΣΤ’, Ζ’ και Η’ Αναθεωρητικών Βουλών των Ελλήνων, καθιερώθηκε ο ενιαίος χαρακτήρας (μη ομοσπονδιακός) του ελληνικού κράτους και η κατοχύρωση αυτή συνδυάζεται με την πρόβλεψη από τον συντακτικό νομοθέτη της οργάνωσης της διοίκησης στη βάση δύο συστημάτων:

·       της διοικητικής αποκέντρωσης, σύμφωνα με το άρθρο 101, παρ. 1 του Συντάγματος «Η διοίκηση του Κράτους οργανώνεται σύμφωνα με το αποκεντρωτικό σύστημα» και

·       της τοπικής αυτοδιοίκησης, σύμφωνα με το άρθρο 102, παρ. 1, εδάφιο πρώτο του Συντάγματος «Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού.».

Σκοπός της συνταγματικής κατοχύρωσης των συστημάτων αυτών, είναι το ενιαίο της κρατικής οντότητας να μην ταυτίζεται με το συγκεντρωτικό κράτος, αλλά να είναι δυνατή η μεταφορά αρμοδιοτήτων από το κέντρο στην περιφέρεια.

Στο άρθρο 101 του Συντάγματος, που αφορά το σύστημα της διοικητικής αποκέντρωσης, ορίζονται τα παρακάτω:

«1. Η διοίκηση του Κράτους οργανώνεται σύμφωνα με το αποκεντρωτικό σύστημα.

2. Η διοικητική διαίρεση της Χώρας διαμορφώνεται με βάση τις γεωοικονομικές, κοινωνικές και συγκοινωνιακές συνθήκες.

3. Τα περιφερειακά όργανα του Κράτους έχουν γενική αποφασιστική αρμοδιότητα για τις υποθέσεις της περιφέρειάς τους. Τα κεντρικά όργανα του Κράτους, εκτός από ειδικές αρμοδιότητες, έχουν τη γενική κατεύθυνση, το συντονισμό και τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των περιφερειακών οργάνων, όπως νόμος ορίζει.

4. Ο κοινός νομοθέτης και η Διοίκηση, όταν δρουν κανονιστικά, υποχρεούνται να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, μεριμνώντας για την ανάπτυξή τους».

Έτσι, κατά το σύστημα της διοικητικής αποκέντρωσης έχει δημιουργηθεί ένας κορμός κεντρικών και περιφερειακών κρατικών υπηρεσιών που υπάγονται στο νομικό πρόσωπο του κράτους και θεραπεύουν κρατικές υποθέσεις.

Επομένως, σύμφωνα με το άρθρο 101 του Συντάγματος:

(α) κατοχυρώνεται ως υποχρεωτική η κρατική παρουσία τόσο στο κέντρο όσο και στην περιφέρεια και

(β) τα κεντρικά κρατικά όργανα έχουν κατά κανόνα επιτελικές αρμοδιότητες και τα περιφερειακά κρατικά όργανα εκτελεστικές αρμοδιότητες.

Δηλαδή, κατά το ισχύον Σύνταγμα δεν επιτρέπεται η κατάργηση των περιφερειακών κρατικών οργάνων και η μεταφορά των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων που αυτά ασκούν σε άλλα όργανα εκτός του νομικού προσώπου του κράτους. Αυτό σημαίνει ότι, το κράτος υπό το ισχύον Σύνταγμα, δεν μπορεί να αναλάβει αμιγώς επιτελικό ρόλο και να ενισχυθεί ο εκτελεστικός ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Στο άρθρο 102 του Συντάγματος, που αφορά το σύστημα της τοπικής αυτοδιοίκησης, ορίζονται τα παρακάτω:

«1. Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. Υπέρ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκμήριο αρμοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Νόμος καθορίζει το εύρος και τις κατηγορίες των τοπικών υποθέσεων, καθώς και την κατανομή τους στους επί μέρους βαθμούς. Με νόμο μπορεί να ανατίθεται στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης η άσκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του Κράτους.

2. Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Οι αρχές τους εκλέγονται με καθολική και μυστική ψηφοφορία, όπως νόμος ορίζει.

3. Με νόμο μπορεί να προβλέπονται για την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών ή την άσκηση αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης αναγκαστικοί ή εκούσιοι σύνδεσμοι οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης που διοικούνται από αιρετά όργανα.

4. Το Κράτος ασκεί στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης εποπτεία που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας και δεν επιτρέπεται να εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους. Ο έλεγχος νομιμότητας ασκείται, όπως νόμος ορίζει. Πειθαρχικές ποινές στα αιρετά όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκτός από τις περιπτώσεις που συνεπάγονται αυτοδικαίως έκπτωση ή αργία, επιβάλλονται μόνο ύστερα από σύμφωνη γνώμη συμβουλίου που αποτελείται κατά πλειοψηφία από τακτικούς δικαστές, όπως νόμος ορίζει.

5. Το Κράτος λαμβάνει τα νομοθετικά, κανονιστικά και δημοσιονομικά μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης με ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τη διαχείριση των πόρων αυτών. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την απόδοση και κατανομή, μεταξύ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των φόρων ή τελών που καθορίζονται υπέρ αυτών και εισπράττονται από το Κράτος. Κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγεται και τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τον καθορισμό και την είσπραξη τοπικών εσόδων απευθείας από τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης».    

Στο σύστημα της τοπικής αυτοδιοίκησης οι αρμοδιότητες των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης δεν ορίζονται στο Σύνταγμα, το οποίο αρκείται στην αναφορά ότι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης διοικούν τις τοπικές υποθέσεις. Η κατανόηση της έννοιας των τοπικών υποθέσεων διευκολύνεται, αν αυτή αντιπαρατεθεί στην έννοια των γενικών ή κρατικών ή εθνικών υποθέσεων. Τοπική υπόθεση είναι αυτή που συνδέεται με ένα τοπικό συμφέρον, ενώ αντίθετα γενική ή κρατική ή εθνική υπόθεση είναι αυτή που συνδέεται με το συμφέρον του συνόλου. Η διάκριση πάντως είναι ρευστή, αφού το τοπικό είναι συγχρόνως και τμήμα του υπερτοπικού και του συνολικού δημοσίου συμφέροντος. Ακριβώς δε λόγω της ρευστότητάς της, η συνταγματική κατοχύρωση της έννοιας των τοπικών υποθέσεων χαρακτηρίζεται από σχετικότητα. Το Σύνταγμα δεν κατοχυρώνει ορισμένες υποθέσεις ως τοπικές, κατοχυρώνει όμως την ύπαρξη καθ’ εαυτή ενός minimum τοπικών υποθέσεων.   

Κύριε Υπουργέ

Οι Γεωπονικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων είναι οργανωμένες στη βάση και των δύο συστημάτων, δηλαδή και της διοικητικής αποκέντρωσης και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Κατά το σύστημα της διοικητικής αποκέντρωσης οι γεωπονικές υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ είναι διαρθρωμένες ως εξής:

Κεντρική Υπηρεσία ΥπΑΑΤ

ΚΕΠΠΥΕΛ (58)

Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών & Ποιοτικού Ελέγχου (8)

ΠΕΓΕΑΛ (8)

Κέντρα Γενετικής Βελτίωσης Ζώων (5)

Εργαστήρια Ελέγχου Κυκλοφορίας Ζωοτροφών (3)

Κρατικά Κτήματα (18)

Δενδροκομικοί Σταθμοί (5)

Αμπελουργικά Φυτώρια (4)

Σταθμός Ελέγχου Σπόρων

Σταθμός Ελέγχου Αγενούς Πολλαπλασιαστικού Υλικού

Ινστιτούτο Ελέγχου Ποικιλιών Καλλιεργούμενων Φυτών

Σταθμός Ελέγχου & Τυποποίησης Δημητριακών

Αποκεντρωμένες Διοικήσεις (7)

Διευθύνσεις Αγροτικών Υποθέσεων (13)

Κατά το σύστημα της τοπικής αυτοδιοίκησης οι γεωπονικές υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ, μετά την εφαρμογή του Ν. 3852/2010 «Πρόγραμμα Καλλικράτης», διαρθρώνονται ως εξής:

Κεντρική Υπηρεσία ΥπΑΑΤ

Περιφέρειες (13)

Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας

Διεύθυνση Πολιτικής Γης

Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Περιφερειακής Ενότητας

Δήμοι (325)

Γραφεία Γεωργικής Ανάπτυξης

Η υφιστάμενη οργάνωση των γεωπονικών υπηρεσιών του ΥΠΑΑΤ με τον κατακερματισμό των αρμοδιοτήτων και των δομών εφαρμογής σε 4 επίπεδα διοίκησης απέτυχε μέχρι σήμερα να προσανατολίσει τις δημιουργικές δυνάμεις της αγροτικής οικονομίας σε ένα σαφές παραγωγικό σχέδιο με αναπτυξιακή προοπτική, παραπέμπει στον «πύργο της Βαβέλ» και σε μεγάλο βαθμό εξηγεί τη στασιμότητα στην ανάπτυξη της υπαίθρου και το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο των αγροτικών προϊόντων.  

Κύριε Υπουργέ

Επειδή, μετά την ένταξη της χώρας στο Μηχανισμό Στήριξης αυξήθηκαν τόσο η απασχόληση στον κλάδο της αγροτικής οικονομίας όσο και οι εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων, 

Επειδή σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ «ο πολλαπλασιαστής της άμεσης συμβολής της γεωργίας στο ΑΕΠ είναι τουλάχιστον 5», που σημαίνει ότι αύξηση της αξίας του «προϊόντος» της ελληνικής γεωργίας κατά +1%, μπορεί να προσδώσει αύξηση στο ΑΕΠ κατά +5%,

Επειδή στη σημερινή συγκυρία η στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής και η ενίσχυση του εξαγωγικού προσανατολισμού των ελληνικών αγροτικών προϊόντων είναι εθνικό ζήτημα και όχι τοπικό, αφού μπορούν να αποτελέσουν έναν από τους βασικούς μοχλούς για την ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας και την έξοδο της χώρας από την κρίση,

Επειδή η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού για την αγροτική οικονομία, σε συνδυασμό με τον καταμερισμό των αρμοδιοτήτων για την άσκηση αγροτικής πολιτικής και στα τέσσερα επίπεδα διοίκησης (ΥΠΑΑΤ, Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, Περιφέρειες, Δήμοι), συνιστά κακή αξιοποίηση (σπατάλη) του ανθρώπινου δυναμικού και μη διασύνδεση της αγροτικής εκμετάλλευσης με την επιστήμη και τις Υπηρεσίες,

Επειδή η αγροτική ανάπτυξη πρέπει να γίνεται με αγρονομικά κριτήρια και όχι γεωγραφικά,

Επειδή η προβλεπόμενη από τον Ν. 3852/2010 «Πρόγραμμα Καλλικράτης» υποχρεωτική μετάταξη γεωπόνων από την Περιφέρεια στους Δήμους, την 1-1-2013, θα οδηγήσει στον πλήρη κατακερματισμό του γεωπονικού προσωπικού με τραγικό αποτέλεσμα την υποστελέχωση και τη δυσλειτουργία όλων των υπηρεσιακών δομών,

Επειδή για την αποτελεσματική εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής είναι αναγκαία η μείωση των οργάνων διοίκησης (Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, 7 Γενικοί Γραμματείς Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, 13 Περιφερειάρχες και Περιφερειακά Συμβούλια και 325 Δήμαρχοι και Δημοτικά Συμβούλια) σε ένα (Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων),

Επειδή οι υποχρεωτικοί έλεγχοι που επιβάλλονται από την Κοινή Αγροτική Πολιτική έχουν εθνικό χαρακτήρα και όχι τοπικό,

Επειδή οι αρμοδιότητες που αφορούν την υγεία των πολιτών, των ζώων και των φυτών δεν πρέπει να υπάγονται σε καμιά βαθμίδα τοπικής αυτοδιοίκησης, αφού πλημμελείς τοπικοί έλεγχοι στα παραπάνω ζητήματα επηρεάζουν τη δημόσια υγεία, αλλά και την υγεία των ζώων και φυτών σε ολόκληρη τη χώρα,

Επειδή οι ελεγκτικές υπηρεσίες θα πρέπει να υπόκεινται σε εσωτερικό έλεγχο με κλιμάκια έμπειρων υπαλλήλων στο πρότυπο των ελέγχων του Γραφείου Τροφίμων και Κτηνιατρικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Food and Veterinary Office),

Επειδή η φύση της εργασίας των γεωπόνων με την έντονη εποχικότητα και τη διαδοχική εναλλαγή των αντικειμένων καθιστά απαραίτητη την ύπαρξη μόνο μιας, αλλά επαρκώς στελεχωμένης υπηρεσιακής δομής σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα.

Κύριε Υπουργέ

Επειδή από τα προεκτεθέντα συνάγεται ότι η φύση και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των αγροτικών υποθέσεων δεν επιτρέπουν την άσκησή τους από την τοπική αυτοδιοίκηση το Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΕΓΔΥ στη συνεδρίαση της 21 και 22 Ιουνίου 2012 αποφάσισε με αίσθημα ευθύνης, αφενός έναντι των μελών της, γεωπόνων δημοσίων υπαλλήλων, των οποίων το έργο πρέπει να αξιοποιείται με τον καλύτερο τρόπο και αφετέρου έναντι των αγροτών που έχουν το δικαίωμα να απαιτούν αποτελεσματικές υπηρεσίες να αγωνισθεί και να σας ζητήσει:

(α) την οργάνωση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων με το σύστημα της Διοικητικής Αποκέντρωσης, σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα

Κεντρική Υπηρεσία ΥπΑΑΤ

13 πρώην Διευθύνσεις Γεωργικής Ανάπτυξης των κρατικών Περιφερειών

57 πρώην Διευθύνσεις Γεωργίας-Εγγείων Βελτιώσεων + Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες ΥπΑΑΤ

(β) την ένταξη στις νέες περιφερειακές δομές όλων των γεωπόνων που στις 31/12/2010 υπηρετούσαν στις Διευθύνσεις Γεωργικής Ανάπτυξης των Περιφερειών και στις Νομαρχιακές Διευθύνσεις Γεωργίας και Εγγείων Βελτιώσεων και

(γ) τη μεταφορά στις νέες περιφερειακές δομές των αρμοδιοτήτων που με το Ν. 3852/2010 «Πρόγραμμα Καλλικράτης» εκχωρήθηκαν στις Περιφέρειες και τους Δήμους.