Ορθή διαχείριση φυτικών υπολειμμάτων

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, παρατηρήθηκε έντονα το φαινόμενο της καύσης της καλαμιάς την περίοδο από αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι σήμερα. Παρά τις πρόσφατες μνήμες του 2011 όπου κινδύνεψαν κατοικίες, κτηνοτροφικές μονάδες, και πολίτες, κάποιοι συνεχίζουν ακόμα την ίδια τακτική προκαλώντας σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, την ατμόσφαιρα και τα εδάφη, καθώς και στην πανίδα της περιοχής και μάλιστα χωρίς τη λήψη κατάλληλων μέτρων ασφαλείας.

Δεκάδες εστίες φωτιάς, και σε πολλές περιπτώσεις κοντά σε κατοικήσιμες περιοχές και στο οδικό δίκτυο αυξάνοντας τον κίνδυνο ατυχημάτων. Στην εικόνα 1 παρουσιάζεται ένα παρόμοιο συμβάν που σημειώθηκε την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 2013....
Σύννεφα καπνού κατέπνιξαν την Εγνατία Οδό, στο δρόμο Κοζάνης - Πτολεμαΐδας (ύψος Ποντοκώμης) δυσχεραίνοντας την κυκλοφορία λόγω μείωσης της ορατότητας.

Σύμφωνα με τους Κώδικες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής, η καύση των αγροτικών υπολειμμάτων που παραμένουν στο έδαφος, μετά τη φάση της συγκομιδής, θα πρέπει να αποφεύγεται. Αντίθετα, η ορθή διαχείριση των υπολειμμάτων με κατάλληλες πρακτικές, αναμένεται να προστατεύσει τα εδάφη από τον κίνδυνο της διάβρωσης (εικόνα 2) και της επιφανειακής απορροής και να τα εμπλουτίσει με οργανική ουσία, βελτιώνοντας τη γονιμότητα των εδαφών.

(Εικόνα 2. Έδαφος εκτεθειμένο στην αιολική και υδάτινη διάβρωση μετά την καύση υπολειμμάτων)
Η καύση υπολειμμάτων γίνεται είναι συχνά αιτία πυρκαγιάς, και για το λόγο αυτό:

· Απαγορεύεται η καύση των υπολειμμάτων των καλλιεργειών (καλαμιάς) στις οικολογικά ευαίσθητες περιοχές, στις επικλινείς εκτάσεις (κλίση μεγαλύτερη από 10%) και στις περιοχές με οργανικά εδάφη (οργανική ουσία μεγαλύτερη από 4%).

· Ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες μπορεί να ακολουθείται η εξής διαχείριση:

- Βόσκηση της καλαμιάς και ενσωμάτωση στο έδαφος των υπολειμμάτων μετά τη βόσκηση.
- Άμεση ενσωμάτωση στο έδαφος
- Κοπή, κάλυψη του εδάφους με τα υπολείμματα (mulching) και ενσωμάτωσή τους στο έδαφος την επόμενη άνοιξη.

Όταν γίνεται κάψιμο της καλαμιάς, επιβάλλεται η λήψη των ακόλουθων μέτρων:

· Να ζητείται άδεια από τις αρμόδιες αρχές όπου αυτό απαιτείται
· Να ενημερώνεται πριν την καύση η πυροσβεστική υπηρεσία
· Πριν την έναρξη της καύσης να έχουν ληφθεί μέτρα ελέγχου της καύσης, όπως δημιουργία αυλακιών για πυρασφάλεια.
· Στο χώρο της καύσης πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμα 200 λίτρα νερού, φτυάρια και τουλάχιστον δύο άνθρωποι να εποπτεύουν το χώρο.
· Να απομακρύνονται τα προς καύση υλικά από στύλους της ΔΕΗ του ΟΤΕ από εγκαταστάσεις φυσικού αερίου πετρελαίου κλπ. 

Για να σταματήσει επιτέλους αυτή η πρακτική από τους γεωργούς, θα πρέπει να καθοριστεί ένα πλαίσιο, μέσω του οποίου θα γίνεται ο έλεγχος εντοπισμός των παραβατών. Σε τοπικό επίπεδο θα πρέπει να αυξηθούν οι έλεγχοι μέσω των υπηρεσιών του ΟΠΕΚΕΠΕ ή/ και του ΕΛΓΑ, σε συνεργασία με τα σώματα ασφαλείας και την Πυροσβεστική Υπηρεσία, ενώ σε διεθνές επίπεδο πολύτιμη θα ήταν η χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών για τον εντοπισμό των εστιών φωτιάς από την καύση καλαμιών.
 
Ενδεικτικά αναφέρεται, πως σε διάφορες χώρες της Ευρώπης η καύση υπολειμμάτων εντοπίζεται μέσω δορυφόρων και τιμωρείται αυστηρά, είτε με τη μορφή προστίμου είτε με την επιστροφή μέρους ή ολόκληρης της επιδότησης.

Για το Δ.Σ. του Συλλόγου
 
Ο Πρόεδρος του Γεωπονικού Συλλόγου Ν. Κοζάνης
Μήτσκας Μιχαήλ
 
O Γ. Γραμματέας του Γεωπονικού Συλλόγου Ν. Κοζάνης
Διαμαντόπουλος Εμμανουήλ